Lijst emissiefactoren

Doel en Reikwijdte

Deze lijst geeft een overzicht van kentallen die gebruikt kunnen worden voor carbon footprinting: het toerekenen van CO2 aan bedrijfsactiviteiten. Met de cijfers kan bijvoorbeeld de CO2-uitstoot worden berekend van de vervoermiddelen die door een bedrijf worden ingezet of de CO2-uitstoot die het woon-werkverkeer van een werknemer veroorzaakt.

Vrijwel alle gepresenteerde data zijn specifiek voor de Nederlandse situatie (Country Specific), tenzij dat anders is vermeld (aanduiding EUR). Data zijn gebaseerd op de GWP100 (conform internationale afspraken).

Eenheden

De gepresenteerde emissiefactoren zijn uitgedrukt in CO2-equivalenten. Als basis hiervoor zijn in de meeste gevallen de equivalentiefactoren uit IPCC AR5 genomen met een tijdsframe van 100 jaar (GWP100). Raadpleeg de verschillende bronrapportages voor meer informatie hierover.
(IPCC AR5: The Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [R.K. Pachauri and L.A. Meyer (eds.]) IPCC 2014:.

CO2-equivalenten:
In de praktijk is kooldioxide (CO2) meestal de dominante emissie bij het berekenen van de invloed op klimaatverandering. Bij sommige activiteiten zijn echter ook andere broeikasgassen relevant, denk aan lachgas (N2O) en methaan (CH4). Lachgas komt vrij bij de productie van biomassa, welke gebruikt wordt als grondstof voor autobrandstof en brandstof voor energiecentrales. Methaan is een bijproduct van de delfstoffenwinning, de energieproductie en verbranding van brandstof. Methaan heeft een 28 keer en lachgas een 265 keer zo groot aardopwarmend vermogen dan CO2.
Met name bij luchtvaart speelt naast de soort emissie ook de locatie een rol. Door de emissie in de hogere atmosfeer ontstaan diverse chemische veranderingen die een versterkend effect hebben. Peters et al. (2009), Lee et al. (2009) en Sausen (2005) schatten dat de som van de effecten voor een 1,9 keer hoger aardopwarmend vermogen zorgt dan op basis van enkel de CO2-equivalenten berekend wordt (dus GWPTOT = 1,9 x GWPCO2).

Scope

De genoemde factoren betreffen CO2-uitstoot die toegeschreven wordt aan het energiegebruik van een bedrijf. We hanteren de well-to-wheel benadering, waarbij de volgende onderdelen in de keten worden meegenomen:

• (a) Verbranding
  De broeikasgassen die vrijkomen bij het gebruik (bijvoorbeeld van het voertuig), tenzij ze van organische oorsprong zijn. Bij gebruik van biobrandstoffen wordt de CO2-uitstoot via de uitlaat buiten beschouwing gelaten, ervan uitgaande dat deze CO2 deel uitmaakt van de korte koolstofcyclus.
• (b) Productie
  De broeikasgassen die vrijkomen bij de productie van brandstof uit aardolie, aardgas of biomassa en/of de uitstoot van broeikasgassen bij de opwekking van stroom.
• (c) Winning
  De uitstoot van broeikasgassen bij de winning van fossiele energiebronnen of de productie en winning van biomassa. Het vrijkomen van in bos en grasland opgeslagen CO2 door directe landgebruiksveranderingen worden daarbij meegenomen, net als indirecte landgebruiksveranderingen (ILUC genaamd). Deze toekenning van de indirecte landgebruiksveranderingen aan de productie van specifieke energiegewassen is echter nog onzeker. De wetenschappelijke kennis op dit vlak neemt snel toe, waarmee deze emissiefactoren mogelijke nog flink zullen wijzigen in de toekomst.

De uitstoot onder (a) wordt aangeduid als tank-to-wheel emissies en de uitstoot onder (b) + (c) als well-to-tank emissies. Het totaal ((a) + (b) + (c)) geeft de (well-to-wheel) emissies van de mobiliteit.

Nb. De CO2-uitstoot van processen en activiteiten in de vervoerssector die niet direct met de bedrijfsactiviteit te maken hebben (bijvoorbeeld de aanleg van wegen en de bouw van voertuigen of energietechniek) zit niet in de emissiefactoren verwerkt, omdat deze grotendeels onafhankelijk zijn van het gebruik door voertuigen van specifieke bedrijven of individuen. Voor scenariostudies e.d. zijn de infrastructuurketen en de productieketen wel van belang, aangezien ze een substantieel onderdeel zijn van het CO2-profiel van mobiliteitsvoorzieningen, met name die van individueel personenvervoer. Bij de bepaling van de emissies in de brandstofketen worden niet de broeikasgassen meegenomen die vrijkomen door de bouw van elektriciteitscentrales en olieraffinaderijen, of de productie van zonnepanelen of bijvoorbeeld tractors voor de oogst van biomassa. Deze activiteiten worden namelijk toegeschreven aan de infrastructurele keten, die buiten de scope vallen van deze CO2-emissielijst.

Aansluiting met het GHG protocol en CDP

Een rapportage binnen de Corporate Standard van WRI’s GHG protocol, en ook de richtlijnen van het CDP, bestaat uit drie scopes.
In de eerste scope maakt een bedrijf een inventaris op van de directe CO2-emissies ten gevolge van bedrijfsactiviteiten. Deze uitstoot veroorzaakt het bedrijf dus zelf. Deze scope 1 emissies kunnen bestaan uit zowel tank-to-wheel als well-to-wheel emissies, afhankelijk van de activiteiten van het bedrijf. In scope 2 spelen ook indirecte emissies een rol. Het gaat hier om de emissies ten gevolge van energiegebruik, geleverd door derden. Deze emissies worden veroorzaakt door energieproducenten, bij de winning van energiebronnen en conversie van energiebronnen in warmte, gas of brandstoffen. Hier betreft het de processen in het well-to-tank gedeelte van de keten. www.CO2emissiefactoren.nl levert alle emissiefactoren die voor scope 1 en 2 nodig zijn.
In scope 3 gaat het om het opstellen van een inventaris van alle indirecte emissies in de waardeketen. Te denken valt aan de CO2-uitstoot ten gevolge van de productie van energietechniek (centrales) en de productie van voertuigen, de afvalinzameling van (bijvoorbeeld) een kerncentrale en de CO2-uitstoot die is geassocieerd met het gebruik van materialen (CO2-inhoud). Bedrijven die rapporteren over scope 1, 2 en 3 maken een inventaris van zichzelf en alle bedrijven die een rol spelen in hun waardeketen, niet alleen de primaire activiteiten maar ook ondersteunende activiteiten zoals infrastructuur en techniekontwikkeling. Overigens valt CO2 van biogene oorsprong buiten scope 3 en moet volgens een aparte richtlijn gerapporteerd worden.
www.CO2emissiefactoren.nl levert vrijwel geen emissiefactoren die voor scope 3 inventarisaties zijn. Hiervoor zijn andere bronnen te raadplegen. Denk aan MRPI’s, ketenanalyses, de nationale milieudatabase (NMD), en LCA databases.

Aansluiting andere methoden en data

Bovenstaande uitgangspunten komen overeen met andere bekende methoden en tools, zoals:
PAS 2050, WRI GHG Protocol, CEN-EN 16258 (Methodology for calculation and declaration of energy consumption and GHG emissions of transport services (freight and passengers), Ecopassenger, Umwelt Mobil Check, STREAM.
Vrijwel alle gepresenteerde data zijn specifiek voor de Nederlandse situatie (Country Specific), tenzij anders vermeld (EUR). De factoren kunnen dus afwijken van andere emissie databases, zoals die van het VTT Technical Research Centre of Finland (LIPASTO), die van het Department for Environment, Food and Rural Affairs in het Verenigd Koninkrijk en die van The Network for Transport and Environment in Zweden.
De data worden met name gebruikt voor footprint berekeningen van activiteiten, bedrijven en gebieden, maar ook door beleidsmakers, onderzoekers en adviseurs voor het maken van modal shift-berekeningen, beter Openbaar Vervoer en een schoner wagenpark. Data zijn toepasbaar binnen de GRI richtlijnen onder de noemer “national reporting requirements based on the latest GWP rates from recent IPCC assessment reports”

Gebruik

De totale uitstoot van broeikasgassen wordt bij voorkeur berekend door de gebruikte hoeveelheid brandstof(fen) en/of elektriciteit (in eenheden als liter, kg of kWh) van al de gebruikte vervoersopties te vermenigvuldigen met de factoren uit de desbetreffende categorie (brandstoffen voertuigen, brandstoffen energieopwekking, elektriciteit, warmtelevering). Deze berekeningen zijn het meest exact, omdat het reële waarden zijn: het brandstof en/of elektriciteitsverbruik van voertuigen zoals die gemeten zijn in de praktijk.

Als er geen gegevens m.b.t. het brandstof-/energiegebruik voorhanden zijn kan de uitstoot geschat worden met behulp van categorie personenvervoer en categorie goederenvervoer (dit komt bijvoorbeeld voor bij uitbesteed vervoer (in scope 3)).

De uitstoot broeikasgassen door personenvervoer wordt dan geschat door het aantal reizigerskilometers te vermenigvuldigen met de emissiefactoren uit de categorie personenvervoer. Een reizigerskilometer is een eenheid voor de afstand die een individuele reiziger met een bepaald vervoermiddel aflegt. Bij personenauto’s en –bussen moet dus elke individuele reisafstand vermenigvuldigd worden met de factor uit de categorie personenvervoer en vervolgens gedeeld door het aantal inzittenden.

De uitstoot broeikasgassen door goederenvervoer wordt geschat door het aantal tonkilometers te vermenigvuldigen met de emissiefactoren uit de categorie goederenvervoer. Een tonkilometer is een eenheid voor de afstand die een ton goed in een bepaald transportmiddel aflegt.